Makam Diraja Di Jugra

Pada 6 januari (Selasa) yang lalu, saya sekeluarga telah berkesempatan untuk menziarahi makam diraja yang terletak di Jugra. Ini merupakan kunjungan saya kali kedua ke kawasan permakaman ini. Saya pernah ke sini beberapa tahun lalu.

(jalan ke kawasan makam)


Kawasan permakaman ini terletak di satu kawasan bukit di Jugra. Ia menempatkan makam almarhum Sultan Abdul Samad serta kerabat baginda. Maka itulah berdasarkan kepada nama yang tertera pada setiap makam di sini, kebanyakan daripada penghuninya merupakan sama ada putera dan puteri ataupun cucunda baginda.

Makam almarhum Sultan Abdul Samad terletak dalam sebuah bangunan kecil di tengah-tengah kawasan permakaman berkenaan. Makamnya sentiasa berkunci. Oleh itu, para penziarah hanya dapat sampai ke pintu makamnya sahaja yang dikunci erat. Khabarnya ada hari tertentu pintu makamnya akan dibuka.

(antara makam-makam yang diziarahi)



Almarhum Sultan Abdul Samad telah diputerakan di Bukit Malawati, Kuala Selangor pada sekitar tahun 1811. Baginda menaiki takhta Selangor pada tahun 1857 selaku sultan Selangor yang ke-4 iaitu setelah kemangkatan ayahanda saudaranya, Sultan Muhammad yang juga merupakan sultan Selangor yang ketiga. Dari sudut salasilah pula, almarhum Sultan Abdul Samad merupakan cicit kepada Raja Lumu (Sultan Salehuddin), iaitu sultan Selangor yang pertama. Manakala Raja Lumu pula merupakan salah seorang putera kepada almarhum Daeng Celak, salah seorang daripada lima Bugis bersaudara yang amat termasyhur kisahnya itu.

Sepertimana yang sudah dimaklumi, jugra pernah muncul sebagai pusat pentadbiran Selangor pada masa pemerintahan marhum Sultan Abdul Samad. Pada awal pemerintahan baginda, pusat pentadbiran Selangor ialah di Kuala Selangor. Beberapa tahun selepas menaiki takhta, Sultan Abdul Samad telah memindahkan pusat pentadbiran baginda di Jugra.

Pada masa itu, Jugra merupakan kawasan yang strategik sebagai pusat pentadbiran. Kedudukannya yang hampir dengan Selat Melaka memudahkan baginda untuk mengawal pergerakan di laut. Untuk maklumat bersama, Raja Laut merupakan gelaran kepada salah seorang daripada putera baginda.

Semasa era pemerintahan baginda juga, British mula campur tangan dalam pentadbiran negeri-negeri Melayu. Selangor juga tidak terlepas daripada menjadi mangsa dasar British tersebut. Selepas berjaya menandatangani Perjanjian Pangkor pada 20 Januari 1874, pihak British telah berjaya pula menandatangani perjanjian yang serupa dengan Selangor. Ini bermakna selepas Perak, Selangor merupakan negeri Melayu yang kedua yang berjaya dikuasi oleh British menerusi perjanjian.

Satu lagi peristiwa penting yang berlaku pada masa pemerintahan almarhum Sultan Abdul Samad ialah perang Kelang. Perang Kelang berlaku ekorang perebutan kawasan dalam kalangan kerabat diraja Selangor. Peristiwa perang Kelang ini merupakan salah satu faktor yang telah membuka pintu kepada British untuk campur tangan secara langsung dalam pentadbiran Selangor.

Salah seorang residen British yang amat disayangi oleh Sultan Abdul Samad ialah Frank Swettenham. Frank Swettenham yang lahir pada tahun 1850 di Britain telah datang ke Tanah Melayu pada sekitar tahun 1870. Beliau sangat fasih berbahasa Melayu. Beliau juga dikatakan berkebolehan untuk menulis dan membaca tulisan jawi. Maka itulah tidak hairan jika Frank Swettenham amat dipercayai oleh Sultan Abdul Samad.

Frank Swettenham telah bersara pada tahun 1905. Semasa Malayan Union diperkenalkan di Tanah Melayu pada tahun 1946, Frank Swettenham merupakan antara bekas pegawai British yang menentang gagasan tersebut. Beliau telah meninggal dunia beberapa bulan selepas perisytiharan Malayan Union.

Almarhum Sultan Abdul Samad juga dikhabarkan amat menyukai Jugra sebagai pusat pentadbiran dan juga sebagai tempat persemayaman. Walaupun pihak British dikatakan sudah menyiapkan sebuah istana yang indah untuk baginda di Kuala Lumpur, Sultan Abdul Samad tetap tidak mahu meninggalkan Jugra.

(Beberapa catatan)


Almarhum Sultan Abdul Samad telah mangkat pada tahun 1898. Baginda telah digantikan oleh salah seorang cucunda baginda, iaitu Tengku Sulaiman Shah dengan gelaran Sultan Alaiddin Sulaiman Shah (1898-1938) selaku sultan Selangor yang kelima.

Apabila kita menziarahi makam golongan bangsawan atau mengunjungi istana tinggalan mereka, semoleknya pastikan kita sudah pun mempunyai sedikit sebanyak maklumat mengenai tokoh berkenaan. Ziarah dan kunjungan yang sudah ada bekalan maklumat seperti ini amat bermakna serta cukup memberi kesan kepada kita selaku pengunjung.